तहसील कार्यालय बोदवड

तहसीलविषयी

🌾 बोदवड तालुका – एक नजर

🔹 स्थानिक परिचय:
बोदवड तालुका हा महाराष्ट्राच्या उत्तर-पश्चिम भागात वसलेल्या जळगाव जिल्ह्याचा एक महत्त्वाचा तालुका आहे. याच्या उत्तरेस सातपुडा पर्वतरांग आणि दक्षिणेस अजिंठा पर्वतरांग आहेत. भौगोलिकदृष्ट्या हा तालुका अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण असून निसर्गाने नटलेला आहे.

📍 भौगोलिक व भौतिक माहिती

अक्षांश व रेखांश: 20° ते 21° उत्तर अक्षांश व 74° 55’ ते 76° 28’ पूर्व रेखांश
बोदवड शहराचे स्थान: अक्षांश 20.90278, रेखांश 76.01767
लगतचे तालुके:
- उत्तर: भुसावळ, मुक्ताईनगर
- दक्षिण: जामनेर, बुलढाणा जिल्हा
- पूर्व: बुलढाणा जिल्हा
- पश्चिम: भुसावळ, जामनेर
मुख्य शहरी केंद्र: बोदवड

☀️ हवामान व नैसर्गिक स्थिती

कमाल तापमान: 48°C
किमान तापमान: 10.3°C
सरासरी वार्षिक पाऊस: 700 मिमी
हंगामानुसार हवामान:
- उन्हाळा: उष्ण व कोरडा (तापमान 45°C पर्यंत)
- पावसाळा: सरासरी 700 मिमी पावसासह हवामान आल्हाददायक
- हिवाळा: थंड हवामान, तापमान 10°C पर्यंत घसरणारे

🌱 कृषी व जलसंपत्ती

मुख्य पिके: केळी, गहू, बाजरी, चणा, शेंगदाणे, कापूस, ऊस
पाणी पुरवठा स्त्रोत: तापी व पूर्णा नद्यांमधून (ता. मुक्ताईनगर)

🧑‍🤝‍🧑 लोकसंख्या व वस्ती (2011 च्या जनगणनेनुसार)

गावे: 51
शहर: 1
एकूण लोकसंख्या: 91,799

🏛️ इतिहासाचा ठाव

बोदवड तालुका पूर्वी भुसावळ तालुक्याचा भाग होता. दिनांक 26 जून 1999 रोजी याची स्वतंत्र तालुका म्हणून स्थापना झाली. जळगाव जिल्ह्याचा इतिहास प्राचीन असून, हे प्रदेश प्राचीन रसिकतेचे केंद्र होते. या भूमीवर वाकाटक, फारुकी, निजाम आणि मराठा साम्राज्याची सत्ता राहिली. 1906 मध्ये खानदेश विभागाचे विभाजन होऊन पूर्व खानदेश अस्तित्वात आला, ज्यातून आजचा जळगाव जिल्हा तयार झाला. 1960 मध्ये महाराष्ट्र राज्याच्या स्थापनेनंतर तो महाराष्ट्रात समाविष्ट झाला.

🎭 संस्कृती व परंपरा

भाषा: मराठी ही प्रमुख भाषा असून, अहिराणी व हिंदीचा वापरही केला जातो.
अन्नसंस्कृती: लोकांमध्ये गहू, बाजरी व तांदूळ हे प्रमुख अन्नपदार्थ आहेत.
उत्सव व मेळावे:
- नाडगाव – भैरवनाथ यात्रा
- शिरसाळा – हनुमान जयंती यात्रा
- उजनी – उरूस महोत्सव
- मंगळवार व शनिवार या दिवशी अनेक भक्त धार्मिक स्थळांना भेट देतात.
प्रमुख धार्मिक स्थळे:
- शिरसाळा
- उजनी
- नाडगाव
- राऊतझिरा (चिंचखेड प्र. बो.)

लोकसंख्या

लोकसंख्या: : २०११ च्या जनगणनेनुसार, बोदवड तालुक्याची लोकसंख्या खालीलप्रमाणे आहे.

तालुका	कुटुंब संख्या	लोकसंख्या	पुरुष लोकसंख्या%	महिला लोकसंख्या%	क्षेत्र (किमी)	लोकसंख्या घनता / किमी	लिंग- गुणोत्तर	अनुसूचित जमाती (एस.टी)%	अनुसूचित जाती (एस.सी)%
बोदवड	20697	91799	47588 (51.84%)	44211 (48.16%)	372.31 km2	247	929	7.24%	13.27%

नकाशा

अधिकारी व कर्मचारी

📌 अ.क्र.	👤 अधिकारी/कर्मचाऱ्याचे नाव	🏷️ पदनाम	☎️ संपर्क क्रमांक
1	श्री. अनिल पुरे	प्र. तहसीलदार	7387799899
2	श्री.सतिष इंगळे	निवडणुक नायब तहसीलदार	8888447029
3	श्री अनिल नाडेकर	महसूल नायब तहसीलदार	9011124303
4	श्री भागवत पाटील	निवासी नायब तहसीलदार	9421716522
5	श्रीमती करुणा बडगे	पुरवठा निरीक्षण अधिकारी	9527511108

पर्यटन

🌟 शिरसाळा – सिद्धेश्वर हनुमान मंदिर (शिरसाळ्याचा मारोती)

🙏 शिरसाळ्याचा मारोती या नावाने विख्यात असलेले हे प्राचीन आणि पवित्र सिद्धेश्वर हनुमान मंदिर, बोदवड तालुक्यातील तसेच परिसरातील गावांमध्ये विशेष भक्तीभावाने पूजले जाते.

📜 पौराणिक आख्यायिका:
या मंदिरासंदर्भात एक रोचक आणि भक्तांमध्ये प्रचलित आख्यायिका सांगितली जाते – या मंदिरावर कितीही वेळा कळस चढविण्याचा प्रयत्न झाला, तरी तो टिकून राहत नाही. हा अनुभव अनेक भक्तांनी तसेच गावकऱ्यांनी अनुभवलेला आहे, ज्यामुळे या मंदिराचे अद्भुत आणि जागृत स्थान म्हणून महत्त्व अधिक वाढले आहे.

🌺 स्वयंभू देवतेचे महत्त्व:
येथील हनुमानरूप मारोती हा स्वतः प्रकटलेला (स्वयंभू) आहे. “नवसाला पावणारा मारोती” म्हणून ते भाविकांमध्ये प्रसिद्ध असून, अष्टसिद्धी आणि नव निधीचा आशीर्वाद देणारा हा जागृत देवस्थान म्हणून ओळखले जाते.

🏛️ मंदिर परिसर:
मंदिराचा संपूर्ण परिसर विस्तृत व शुद्ध आहे. येथे गणपती मंदिर, शनिदेव मंदिर, राम मंदिर आणि महादेव मंदिर अशी अनेक धार्मिक स्थळे एकाच जागी आहेत, ज्यामुळे हे क्षेत्र एक धार्मिक संकुल बनले आहे.

📍 स्थान व अंतर:

शिरसाळा गावाच्या अर्धा किलोमीटर अंतरावर वसलेले हे मंदिर निसर्गाच्या कुशीत वसलेले आहे.
मुक्ताईनगरपासून फक्त १७ किलोमीटर अंतरावर
जळगाव शहरापासून सुमारे ७५ किलोमीटर अंतरावर

🛕 शिरसाळ्याचा मारोती – एक श्रद्धेचा जागृत प्रतीक
येथे दर मंगळवार व शनिवार मोठ्या संख्येने भक्त दर्शनासाठी येतात. हनुमान जयंतीच्या दिवशी येथे भव्य यात्रा भरते, जिथे हजारो भक्तांचा उत्स्फूर्त सहभाग असतो. हा उत्सव श्रद्धा, भक्ती आणि आनंदाचा संगम ठरतो.